Ομαλός λειχήνας του στόματος

Ο ομαλός λειχήνας είναι μία χρόνια, δερματική πάθηση που συχνά παρουσιάζεται και στο στόμα. Το νόσημα αυτό δεν είναι μεταδοτικό και για την εμφάνισή του θεωρείται ότι ευθύνονται διάφοροι τοπικοί ανοσολογικοί μηχανισμοί. Προσβάλλει άτομα μέσης ηλικίας συνηθέστερα γυναίκες. Η συχνότητα εμφάνισης του νοσήματος στο στόμα ανέρχεται μέχρι 2,2% του γενικού πληθυσμού.

Η πορεία που ακολουθεί αυτή η πάθηση είναι εξάρσεις και υφέσεις με βλάβες στο στόμα που μπορεί να διαρκέσουν από εβδομάδες εώς μήνες. Οι δύο σημαντικότερες μορφές του ομαλού λειχήνα του στόματος είναι η δικτυωτή και η διαβρωτική. Στη δικτυωτή μορφή, που είναι η συχνότερη, παρατηρούνται λευκές γραμμές που διαπλέκονται και σχηματίζουν χαρακτηριστικό δίκτυο και εντοπίζονται αμφοτερόπλευρα κυρίως στην οπίσθια περιοχή του βλεννογόνου των παρειών (εικόνα 1). Άλλες περιοχές που μπορεί να εμφανίζουν ταυτόχρονα βλάβες είναι οι πλάγιες επιφάνειες της γλώσσας, τα ούλα και το ερυθρό κράσπεδο των χειλέων. Όταν προσβάλλεται η άνω επιφάνεια της γλώσσας συνήθως δεν παρατηρείται κλασσικό δίκτυο αλλά λευκές πλάκες οι οποίες αντικαθιστούν τις θηλές της γλώσσας.

Η διαβρωτική μορφή, η οποία εμφανίζεται λιγότερο συχνά από τη δικτυωτή, έχει μεγαλύτερη σημασία για τους ασθενείς γιατί είναι επώδυνη. Οι ασθενείς παραπονούνται για πόνο, καυσαλγία, δυσκολίες στη μάσηση και την κατάποση. Στη μορφή αυτή παρατηρούνται ερυθηματώδεις και ατροφικές περιοχές στο κέντρο των οποίων μπορεί να υπάρχουν ελκώσεις (πληγές) ποικίλου μεγέθους. Στην περιφέρεια των βλαβών αυτών παρατηρούνται λευκές ακτινωτές γραμμώσεις.

Η διάγνωση του νοσήματος ακόμα και στην περίπτωση δικτυωτής μορφής όπου η κλινική εικόνα είναι χαρακτηριστική, είναι απαραίτητο να γίνεται ιστολογικά μετά από τη λήψη βιοψίας. Στη διαφορική διάγνωση του ομαλού λειχήνα του στόματος συμπεριλαμβάνονται νοσήματα όπως ο ερυθηματώδης λύκος, η νόσος του μοσχεύματος κατά ξενιστή, δερματοβλεννογόνια νοσήματα όπως η πέμφιγα και το πεμφιγοειδές, η γραμμοειδής νόσος ανοσοσφαιρίνης Α καθώς και αλλεργικού τύπου λειχηνοειδείς αντιδράσεις σε οδοντιατρικά επανορθωτικά υλικά όπως το αμάλγαμα.

Παρόλο που δεν έχει αποδειχθεί αιτιολογική συσχέτιση μεταξύ άγχους και ομαλού λειχήνα, εντούτοις φαίνεται ότι το άγχος ίσως να παίζει κάποιο ρόλο στην έξαρση των συμπτωμάτων.

Δεν υπάρχει ειδική θεραπεία για το νόσημα. Στη δικτυωτή μορφή όπου δεν υπάρχουν συμπτώματα δεν χρειάζεται καμία θεραπευτική αγωγή. Η θεραπεία στη διαβρωτική μορφή είναι συμπτωματική και συνήθως συνίσταται στη χορήγηση κορτικοστεροειδών μόνο ή σε συνδυασμό με άλλα ανοσοκατασταλτικά φάρμακα. Αντιμυκητιασική αγωγή μπορεί να χρειαστεί σε περίπτωση δευτερογενούς επιμόλυνσης των βλαβών.  

Ο ομαλός λειχήνας κατατάσσεται πλέον στις προκαρκινικές αλλοιώσεις του στόματος, αφού σε μικρό ποσοστό περιπτώσεων ομαλού λειχήνα έχει παρατηρηθεί εξαλλαγή βλαβών σε ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα. Για το λόγο αυτό συνιστάται περιοδική παρακολούθηση των ασθενών συνηθέστερα κάθε 6 μήνες. Ασθενείς μεγαλύτεροι σε ηλικία που εμφανίζουν για πολλά χρόνια διαβρωτικό ομαλό λειχήνα που καπνίζουν και καταναλώνουν αλκοόλ βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο.

 

 

 

 

 

 

 

Απολεπιστική χειλίτιδα

Πρόκειται για συχνή, χρόνια, επίμονη κατάσταση των χειλέων που πολλές φορές δεν ανταποκρίνεται σε θεραπεία και η οποία λόγω του αισθητικού  προβλήματος που προκαλείται μπορεί να επηρεάσει τη ψυχολογία του ασθενούς. Η βλάβη χαρακτηρίζεται από απολέπιση του ερυθρού κρασπέδου των χειλέων. Παρατηρείται συνηθέστερα σε άτομα κάτω των 30 ετών, κυρίως γυναίκες.

Σε ήπιες περιπτώσεις παρατηρείται ελαφρά ξηρότητα, απολέπιση και σχηματισμός ραγάδων στα χείλη. Σε χρόνιες βλάβες το ερυθρό κράσπεδο των χειλέων καλύπτεται από ένα παχύ κιτρινωπό επίχρισμα, το οποίο όταν αποκολληθεί καταλείπει αιμορραγική περιοχή.

Ένα μεγάλο ποσοστό περιπτώσεων οφείλεται σε χρόνιο αυτοτραυματισμό όπως δάγκωμα, διαβροχή με σάλιο, απομίζηση, καθ’έξιν απολέπιση των χειλέων. Οι ασθενείς μπορεί να παρουσιάζουν αυξημένο άγχος-στρες και ψυχολογικά προβλήματα.

Στις περιπτώσεις εκείνες όπου δε φαίνεται να υπάρχει αιτιολογική συσχέτιση με τραυματισμό θα πρέπει να αποκλειστεί ενδεχόμενη χρόνια μυκητίαση, ακτινική χειλίτιδα, αδενική χειλίτιδα, υπερβιταμίνωση Α, φωτοευαισθησία. Η βλάβη φαίνεται να εμφανίζεται συχνά και σε ανοσοκατεσταλμένους HIV ασθενείς.

Παράγοντες που προδιαθέτουν στην εμφάνιση απολεπιστικής χειλίτιδας είναι υπερέκθεση σε ηλιακή ακτινοβολία, το κρύο, στοματική αναπνοή, μικρόβια- μύκητες και το κάπνισμα.

Η θεραπεία συνήθως αφορά στη χρήση λιπαντικών και αντιηλιακών αλοιφών για ενυδάτωση και προστασία  των χειλέων. Το σημαντικότερο όμως στις πλείστες περιπτώσεις είναι η διακοπή του αυτοτραυματισμού. Σε άλλες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί χορήγηση αντιμικροβιακών, κορτικοστεροειδών ή αντιμυκητιασικών αλοιφών. Ελάττωση του στρες και ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσουν. Δυστυχώς υπάρχουν περιπτώσεις όπου οι ασθενείς δεν αναποκρίνονται στη θεραπεία καθώς επίσης και περιπτώσεις που υποτροπιάζουν συχνά. Οι ασθενείς αυτοί πιθανόν να επωφεληθούν από κάποιου είδους θεραπεία πλαστικής χειρουργικής.